Dedektif Nat Pinkerton ve Cingöz Recai

Amcam oldum olası hikaye anlatmayı ve yazmayı severdi...ben haftanın her günü, daha doğrusu akşamları ve hafta sonları dibinden ayrılmazdım... eskiden bir süre gazetecilik de yaptığı için zengin bir kütüphanesi vardı...ansiklopedi ve kitaplar iştahımı kabartırdı; yaşım icabı "Zıpzıp" ve "Doğan Kardeş " dergileri daha da fazla.....hikayeleri biraz dedektif romanlarını andırırdı... Dedektif Nat Pinkerton okumaktan!..bu hikayeleri ve daha bir çok hikayesini önce defterlere aktardı...ciddi hastalıklar onu bizden almadan; tek tek organlarını bitirdi...onun için en önemli olan gözleriydi...birini kaybetti...tek gözüyle yıllarca harita okudu, çizim yaptı, gazete, kitap demedi, okudu, yazdı...bulmacalar çözdük beraber...Evde pek sözü geçmese de "Erika" marka daktilosunun başına geçtimi "kral" oydu artık!..
Amcam'a...
Yıllar sonra,ölen bir "kitap sever"in çatısından, güvercin pisliklerinin arasından elime geçen Nat Pinkertonlar...

Amanvermez Avni, Kandökmez Remzi, Nahit Sami, Fakabasmaz Zihni, Cingöz Recai, Cıva Necati, Çekirge Zehra, Tilki Leman, Kartal İhsan, Kara Hüseyin, Elegeçmez Kadri, Polis Hafiyesi Yılmaz, Şeytan Hadiye, Pire Necmi, Badik Hilmi bilinen  Türk hafiye romanlarının ünlü kahramanlarıdır.

İlginç bir örnek; Abdülhamit ve Sherlock Holmes'i aynı kitapta buluşturan Ermeni yazar Yervent Odyan, kitabında polisiye bir öykü çevresinde Abdülhamit'i kötüler... Sherlock Holmes İstanbul'a gelir ve Abdülhamit'in tahttan düşürülmesi için komitacılarla beraber çalışır...Abdülhamit'in 10 bin kitablık bir kolleksiyonu varmış, bunların 5 bini Osmanlı tarihine aitmiş. Diğerleri arasında hatırı sayılır bir yer tutanlar ise Polisiye romanlar...Kurduğu bir tercüme bürosuna Avrupa basınında kendisi ile ilgili çıkan haberleri ve ilgilendiği konuların yanı sıra Polisiye Kitapları çevirttirmiş.  

Bu arada ilk kez 1909 yılında çevrilen gerçek "Sherlock Holmes" kitabı "Dilenci" adıyla yayınlanmış. 

"Şarlo- Polis hafiyesi ve gülünç sergüzeştleri" 1924 yılında bir dizi polisiye türü ile dalga geçen kitaplar serisinden çıkmış Sinema dünyasında büyük ün kazanmış Charlie Chaplin'in polisiye dizisinin yazarı bilinmiyor...

Nat Pinkerton kitabının içinde Cingöz Recai ve Fantoma'nın reklamı...
Türk okurları tarafından en fazla tutulan polisiye dizisi Nat Pinkerton çevirileridir. 1908-1928 yılları arasında 161 adet Nat Pinkerton kitabı çevrilmiş.

Arsene Lupin bütün zamanların en tanınmış polis romanı kahramanı...Türk edebiyatının önde gelen isimlerinden Peyami Safa, para kazanmak için yazdığı Cingöz Recai  romanlarında Server Bedi takma adını kullanmış... ünlü yazar bu kahramanı Arsene Lupin uyarlaması olarak yaratmış.

Tek bir kitapla polisiye türünü deneyenlerden biri de ünlü gazeteci ve oyun yazarı Cevat Fehmi Başkut'tur; "Valde Sultan'ın Gerdanlığı", "Kösem Sultan'ın çalınan gerdanlığı" etrafında gelişen entrikaları anlatılır.

Mayk Hammer Serinin dört kitabını çeviren ünülü yazar Kemal Tahir daha sonra dört tane de kendisi ilave ediyor.  Daha sonra bu seriyi Afif Yesari devam ettiriyor...

Cingöz Recai, Peyami Safa'nın "Server Bedi" adı altında yazdığı polisiye hikâyelerindeki Arsen Lüpen'den esinlemis hırsız karakterdir.

Hikayelerdeki bir diğer karakter de, Cingöz Recai'yi yakalmaya çalışan polis müfettişi Mehmet Rıza,romana sonradan dahil olan Sherlock Holmes ve yardımcısı Dr. Whatson'dur. 1954 ve1969'da filmi çekilmiştir. 1954 yapımı Beyaz Cehennem / Cingöz Recai adlı filmin yönetmeni Metin Erksan, Cingöz Recai karakterini canlandıran oyuncu Turan Seyfioğlu'dur. 1969 yılında Cingöz Recai'yi Ayhan Işık", Mehmet Rıza karakterini Abdurrahman Palay canlandırmıştır.

Cingöz Recai; yakışıklı, kurnaz, cesur, soğukkanlı, zarif, tahsilli, görgülü, cömert ve kibar bir serseridir. Maceralarında "helal" para kazanmış kimselere dokunmaz, haksız yolla servet sahibi olmuş kimselerden hile ile para çalar, elde ettiklerini muhtaçlara dağıtır.