"Bak bir varmış, bir yokmuş"...

Tv'nin ilk yıllarında kendisini "sihirbaz" (sakalı ve kıyafetinden dolayı) zannederdim...oysa Fenerbahçe'de kalecilik yapmış, hoşsohbet bir insandı!
O döneme kadar orijinal dillerinde seslendirilen parçalardan sonra Fecri Ebcioğlu'nun  1961 yılında "C'est écrit dans le Ciel" adlı parçaya ilk kez yazdığı Türkçe sözler ile bir dönemi başlatmış, parça "Bak Bir Varmış Bir Yokmuş" adıyla İlham  Gencer tarafından seslendirdiğinde ise türkçe söylenmiş ilk pop şarkısı ünvanına da sahip olmuştu...

Bak bir varmış bir yokmuş eski günlerde

Tatlı bir kız yaşarmış boğaziçinde

İşte bir sabah erken masal böyle başlamış

Delikanlı genç kıza iskelede rastlamış

Bakışmışlar göz göze gören kimse olmamış

Fakat denizde dalga oynamaya başlamış

Delikanlı yaklaşmış ne kadar güzelsiniz 

Güzel kız uzaklaşmış fakat sizde kimsiniz

Ben bir erkek meleğim bırak yanına geleyim 

Ellerimi sürmeden gözlerimle seveyim 

Olamaz hayır hayır annem darılır bana 

Beni bir kenara ayır git takıl başkasına 

Eğer istesen beni eve gönder anneni 

Söz veriyorum sana olacağım gelini

10 yıl kadar"aranjman" müzik akımı yoğun bir şekilde devam etti...Daha çok Fransızca parçalara söz yazılıyordu...Sezen Cumhur Önal da yabancı şarkılara Türkçe söz yazanların başında geliyordu...o yıllarda bu parçaları seslendiren, Ajda Pekkan, Selçuk Ural, Alpay, Okyay gibi şarkıcıların dışında yabancı şarkıcılarda türkçe sözlerle kendi parçalarını seslendirdiler... 
Sezen Cumhur Önal Patricia Carli, Peppino Di Capri, Sacha Distel'in şarkılarını; Fecri Ebcioğlu ise Juanito, Marc Aryan ve Adamo'nun şarkılarını Türkçeleştiriyor ve onlara plak doldurtuyordu. 

Adamo'nun parçaları; 

"Tombe La Neige"-"Her yerde kar var", "Amour perdu"-"Sen sevme beni"

"J'ai Pas Demandé La Vie"-"Gelme sen rüyama"

"Ton Nom"-"İsmini Haykırıyorum","Dön Bana Sen"-"Tu Me Reviens", " "Arrivederci Tokyo"-"Aşksız Olmaz Bu Dünya","Viens Ma Brune"-"Gel Esmerim",

"Dis Ma Muse"-"Komşu Kızı"gibi isimlerle türkçe sözlere sahip oldu...

800'ü aşkın şarkının söz yazarı olanSezen Cumhur

Türkiye'nin ilk Disk-jokeyidir.İlk söz yazarlığı  denemesi de Tanju Okan'a yazdığı "Sokak Adamı"dır.

Yine 1965 yılında Fecri Ebcioğlu'nun yazdığı sözlerle Ajda Pekkan "Tombe La Neige" parçasını Adamo gibi "aksanlı" okumuştu ve ilgi görmüştü...

Yabancı şarkıcıların türkçe parçaları ard arda 45' lik oluyordu...Anne Marie David: "And içelim", "Sen ve Ben", "Sil Baştan", "İnanma", "Neşeli Gençleriz Biz"
Dario Moreno:"Ali" (Entarisi Ala Benziyor), "Aşkımız Bitti"(Deniz ve Mehtap", "Canım cicim"(Tanju Okan'da seslendirdi), "Hatıralar Hayal Oldu", "istanbul'un kızları"
Juanito: "Arkadaşımın Aşkısın", Artık Yalnızım"," gurbet", "Kumsaldaki İzler"...
Los Corinos: "Hatırla Sevgili", Los Alcarson: "Gözleri Aşka Gülen", Marc Aryan:"Volage volage"-Atlı Karınca(Dünya Dönüyor), "İstanbul",...Mina: "Dön Bana", Nino de Murcia: "Seni beklerim Öptüğüm Yerde", Peppino Di Capri:"Melankoli Ne Güzelsin (melancolie im septembre)...

Bunun dışına; Lili İvanova ve Durul Gence, Mercedes, Luigi, Nonna Bella, Peppino di Galliardi, Theo Sarapo, Veronica gibi isimleri sayabiliriz...

Peki orijinal parçanın sözleri ile alakası olmayan yeni türkçe söz yazılmış parçalara nasıl bakmak lazım?!..hangi "ahval ve şerait"içinde, nasıl bir kafayla yazılmış dedirtenler var doğrusu!
Örneğin Marc Aryan'ın "Volage-Volage" parçasını ele alalım:
volage: Maymun iştahlı, kararsız, değişken anlamında bir kelime...




"Si tu n'etais pas volage volage 
Nous ferıons un beau voyage voyage
Quı nous meneraıt aux pays des cheveux blancs
Sı tu n’etaıs pas volage"


kararsız olmasaydın 
seninle
bizi "beyaz saçlar" ülkesine
götürecek
güzel bir yolculuk yapardık...diye başlayan ve sevdiği kadının kararsızlığını eleştiren ve onunla bir ömür geçirip yaşlanmak istediğini anlatan bir söylem varken;
"Atlıkarınca dönüyor dönüyor
Dünya durmadan dönüyor dönüyor
Yalnız dönmeyen bana sensin
Bekliyorum hep sen neredesin" olmuş!


Bazı kelimeler çevrilerek anlam yakınlığı sağlanmış örnekler de var...Bir başka örneğe bakalım:

Viens, viens ma brune
Viens écouter la mer
Elle murmure à la dune
Le chant d'un autre univers
Viens, viens ma brune
Cachons-nous sans un bruit
Car les vagues une à une
Vont célébrer la nuit




"çevirisi aşağı yukarı"...
gel esmerim, gel bana
başka bir alemin şarkısını
kumsalda mırıldanan 
dalgaları dinlemeye gel
dalgalar bir bir geceyi överken
hiç ses etmeden gizlenelim...


Gel sen, gel esmerim

Dalgaları dinleyelim
Deniz ve kumsal sakin
Köşeye gizlenelim
Gel sen, gel esmerim
mehtabı seyredelim
Dalgalar sevişirken
Denizi dinleyelim...

Fikret Şenes'in türkçe söz  yazdığı Enrico Masias'ın  "On  s'embrasse et on oublie"parçasıda aşağı yukarı;arkadaşlıklarını tek gecelik bir kız için kurban eden para meselesi için aile(kan) bağlarını unutan ve gidenleri, dünyanın deli olup mutluluğu reddettiğini anlatıyor..."ama biz kalbimizdekileri söyleyebiliriz aşkım!"
"gözyaşı ve üzüntü sarılınca unutulur...hayat tüm sarılıp unutanlar için güzel!"diyor


pour une fille d'un soir 
qu'ils ne reverront jamais 
deux hommes auront sacrifiés leur amitiés 

pour une affaire d'argent
c'est d'une même famille 
oublie tout les liens du sang et c'est parti 

le monde est fou mon amour, il refuse le bonheur 
mais nous on laisse parler notre coeur 

un chagrin, on s'embrasse et on oublie 
une larme, on s'embrasse et on oublie
que la vie est jolie pour tout ceux qui,
qui s'embrassent et qui oublient...

"Hoşgör Sen"


Bilsen neler dönüyor şu garip dünyada

Arkadaşlık düşmanlıkla yanyana
Bazen sebep bir aşksa çoğu zaman da para
Değiştirir insanları hep bir anda

Hiç bunları kendine dert etmeye değer mi
Şu kısacık ömürler yeter mi
Hiç bunları kendine dert etmeye değer mi
Şu kısacık ömürler yeter mi

Hoşgör sen affet gitsin aldırma
Büyüklük sende kalsın sonunda
Sen sarıl o sana sarılmazsa
Sen unut unutmazsa...


*Bence başarılı bir çalışma... sırf kafiye olsun diye ilgisiz kelimeler yazılmamış...özünü kaybettirmeden, temayı kaybettirmeden vermek orijinalini de "yok saydırmıyor"! 

Türkçe olarak "orijinal"inden daha başarılı olanlar da vardır mutlaka ...iyi yorumlar mesela...tabi işin içine "milli" duygular girince mi böyle hissediyoruz bilemem!.. iyi bir kulağım olsa da "müzik adamı" değilim!..
Yıllar sonra "Hoşgör Sen" adlı kasette eski şarkılarını toplayan Ajda Pekkan için Atilla Dorsay şunları yazıyordu: "O dönem Ajda'nın şarkıları, sanki toplumumuz için erken bir feminist söylemin ilk yansımalarını getiriyordu...


hür doğdum hür yaşarım 
kime ne kime ne
kölemiyim sana ben
sana ne sana ne
zararım kendime
kime ne kime ne
sen bak kendi derdine
sana ne sana ne 

...VE AYRICA

Kolla kendini sıra bana geldi
Kadının fendi erkekleri yendi
Bak zaman değişti sabırlar tükendi
Yalvarmak çok eskidendi

Seveceğim gezeceğim
Görürsün sana neler edeceğim
Bir yerine bin cezayla
Hakkından geleceğim senin...

Fikret Şenes ilk bayan şarkı sözü yazarımızdır..."Bir Başkadır Benim Memleketim", "Haykıracak Nefesim Kalmasa Bile", "Yeniden Başlasın", "Burada Kalmasın", "Hoş Gör Sen Affet Gitsin Aldırma", "Kara Sevda", "Palavra","Her Yaşın Ayrı Bir Güzelliği Var", "Bir Günah Gibi", "Tanrı Misafiri"gibi şarkıların sözlerini yazmıştır...

Enrico Masias şu sıralar 50. "Müzik yaşı"nı kutluyor...onun da bir çok parçası Türkçe sözlerle, bir çok farklı sanatçı tarafından seslendirildi...Ajda Pekkan" Hoşgör Sen"-"On S'embrasse Et On Oublie", "Sana Bana Yeter"-" Le Vent Du Sud", "Olmaz Olsam"-"Melisa"...Enrico Masias'ın parçalarını seslendiren diğer şarkıcılar: Engin Evin, Berkant, Gökben, Füsun Önal, Hümeyra, Yeliz, Nilüfer , Tanju Okan, Selçuk Ural, Ömür Göksel, Kamuran Akkor, Semramis Pekkan, Sezer Güvenirgil, Sibel Egemen... böylelikle şarkı isimlerini geçerken dönemin şarkıcı profilini de bir kez daha hatırlamış olduk...